Bài số 104 Một Cõi Thiền Nhàn

Chào quý bạn,

Đây là bài thứ một trăm lẻ bốn (104) của người viết về chủ đề Thiền Nhàn trong khu vườn Một Cõi Thiền Nhàn của trang văn nghệ Oregon Thời Báo.

 Mùa Thu thực sự đến với Portland với màu vàng cam hay đỏ thẩm rực rỡ của những chiếc lá trên cành cây.  Có những buổi sáng thức dậy, bạn thấy buồn buồn khi thấy chung quanh mình một màn sương xám bao quanh.  Không gian thật tĩnh an vắng lặng và lòng người cũng an tĩnh thanh nhàn.  Dù bạn không phải là thi sĩ nhưng nguời viết chắc chắn rằng trái tim của bạn cũng sẽ rung động trước vẻ đẹp tuyệt vời, thi vị của mùa Thu.  Đã biết bao thi nhân nhạc sĩ đã để hết tâm tư của mình qua vần thơ điệu nhạc để nói lên cái Đẹp của mùa Thu.  Chúng ta cùng thưởng thức, bạn nhé!

 Em không nghe mùa Thu

Lá Thu rơi xào xạc

 Con nai vàng ngơ ngác

 Đạp lên lá vàng khô

 (Lưu Trong Lư  - Tiếng Thu)

Hoặc lắng lòng mình nghe Thu quyến Rũ

Anh mong chờ mùa Thu
Trời đất kia ngả mầu xanh lơ
Đàn bướm kia đùa vui trên muôn hoa
Bên những bông hồng đẹp xinh.....

(Đoàn Chuẩn- Từ Linh- Thu Quyến Rũ)

Hình như người  yêu thích thơ văn nào cũng đều thích bài thơ nói về nữa khuya nghe tiếng chuông chùa ngân  vang trong đêm thu vắng, có tiếng quạ kêu sương,  có ngọn đèn hiu hắt trên những chiếc thuyền chày ở bến Phong Kiều của Trương Kế:

Phong Kiều Dạ Bạc

Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên
Giang phong ngư hỏa đối sầu miên
Cô Tô thành ngoại Hàn San tự
Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền

Trương Kế

Đã đượcTản Đà dịch ngữ dưói đây:

Trăng tà, tiếng quạ kêu sương
Lửa chài, cây bến sầu vương giấc hồ
Thuyền ai đậu bến Cô Tô
Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San
Tản Đà

Người viết cũng đôi lần bâng khuâng nhớ kỷ niệm xưa, hình ảnh cũ mỗi lần nhìn chiếc lá thu rơi:

…Như chiếc lá mùa Thu khi trở gió

Phải lìa cành rơi nhẹ xuống vườn thôi

Chuyện tình yêu không duyên nợ kết đôi

Thì đôi ngã đôi ta là thế đó!

Hôm nay ngắm lá rơi ngoài sân nhỏ

Nhớ ngày xưa, nhìn lá rụng vô tư

Bây giờ đây nhìn lá rụng từ từ

Ngẩn ngơ hỏi: Mùa Thu buồn không nhỉ?

 (Thơ Sương Lam – Mùa Thu có Buồn không nhỉ?)

 Tuy nhiên cuộc đời trần thế có những vui buồn lẫn lộn.  Bên cạnh nỗi buồn man mác  “Tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn” này, người viết cũng có những niềm vui, nụ cười  khi được sống những phút giây thương yêu, thân ái bên cạnh người thân gia đình, với bạn bè thân hữu  khi mùa Thu đến vì  “em đã được sinh ra đời” trong cảnh đẹp mùa Thu.

 Tôi đã nhận được những món quà tình cảm, những lời chúc thân thương của người thân trong gia đình, của những bạn bè trong “cõi thật” cũng như trong “cõi ảo”, của những độc giả yêu mến thơ văn SL trên ORTB, trên các diễn đàn mà tôi góp mặt góp lời. Tất cả đã nói lên tình cảm thân mến trao cho nhau.  Xin cám ơn tất cả những cảm tình thương yêu của quý vị đã dành cho người viết khiến cho tôi cảm thấy yêu đời yêu người thêm lên.  Thế mới biết con người không phải chỉ sống bằng “bánh mì, cơm gạo” cho “no bụng” mà cũng cần được vun xới thêm bằng “tình cảm thương yêu” cho “no tim” nữa đấy! “Smile!”

 Có phải vì tôi được sinh ra vào mùa Thu nên tôi rất thích những gì liên quan đến văn chương, nghệ thuật, tình cảm, tâm linh?

 Có bạn hỏi người viết cây Ngô Đồng là cây gì mà họ thường hay gặp qua câu thơ dưới đây trong văn chương:

 Ngô đồng nhất diệp lạc

 Thiên hạ cộng tri thu

(Một lá ngô đồng rụng. Cả thiên hạ biết mùa Thu tới)

 Thú thật người viết cũng đã cố công tìm kiếm tài liệu về cây ngô đồng để đem về  đây chia sẻ với quý bạn, nhưng  tôi chỉ thấy được hình ảnh hoa ngô đồng trên website www.flickr.com mà thôi. Hôm nay được duyên may tốt đẹp, người viết nhận được tài liệu về cây ngô đồng của một THĐL gửi đến.   Thật là một phúc duyên tốt đẹp.  Mừng quá!  Xin cảm ơn anh Lâm Văn Hải đã  “cứu bồ”  cho người viết.

 Người viết xin được trích trong tài liệu này một vài chi tiết hay lạ để chia sẻ với các bạn nhé.

… “Ở Huế xưa kia, Ngô Đồng chỉ được trồng ở chốn vương giả. Sách Đại nam nhất thống chí còn ghi lại: "Các tỉnh ven núi đều có. Đời Minh Mạng được đưa từ Quảng Đông đem về, trồng ở hai bên góc điện Cần Chánh. Lại sai biền binh đem lá lên các núi để tìm khắp, tìm được, đem trồng ở các góc điện".  Cầm lá lên núi tìm cây ngô đồng về xuôi, khác nào mang cây ngô đồng trong huyền sử, trong thi ca về trồng trên đất Thần Kinh.

Theo truyền thuyết, thuở xưa vua Phục Hy tình cờ trông thấy có năm sắc sao rơi xuống cụm ngô đồng và chim phượng hoàng đến đó đậu. Nhà vua biết phụng là chúa của các loài chim, do vậy cây ngô đồng này hấp thụ tinh hoa của trời đất, là 1 gỗ linh có thể chế được đồ nhã khí được, liền cho người hạ cây, cắt làm ba đoạn để phân tam tài (thiên-địa-nhân). Đoạn ngọn, tiếng quá trong và nhẹ, đoạn gốc tiếng đục và nặng, chỉ có đoạn giữa tiếng vừa trong vừa đục, có thể dùng được. Nhà vua cho ngâm đoạn giữa thân cây giữa dòng nước, đúng bảy mươi hai ngày đêm, vớt lên phơi trong mát cho thật khô, chọn ngày tốt, gọi người thợ khéo Lưu Tử Kỳ chế làm nhạc khí, bắt chước nhạc Cung Dao Trì, đặt tên là Dao cầm. Đàn lên, có thể làm hổ nghe nín kêu, vượn nghe nín hót…(theo truyện tích  Bá Nha &Tử Kỳ ).

Cũng do xuất phát từ một huyền thoại "vương giả" như vậy nên cây ngô đồng xưa kia chỉ trồng những nơi quyền quý thiêng liêng, đó là trong Hoàng thành và ở các lăng vua nhà Nguyễn. Thậm chí, cây Ngô Đồng qúi đến nỗi vua Minh Mạng cho khắc hình lên Du đỉnh của Cửu Đỉnh.

Hoa ngô đồng như một tấm màn hoa, sắc hồng phấn chen lẫn tím phớt nhạt nhìn giống đuôi chim phượng hoàng nhảy múa khoe sắc kiều diễm. Chiêm ngưỡng hoa ngô đồng hay nhất chính là lúc nắng ấm. Cánh hoa uốn cong và chụm lại như lồng đèn. Hoa nhỏ, thường mọc thành từng chùm. Phân biệt tuổi đời của ngô đồng bằng cách quan sát số lượng lá trên cây. Ngô đồng còn non lúc ra hoa có chen lẫn lá. Ngô đồng già thì không, cả cây trút hết lá để dồn sức cho những “tấm áo hoa” đẹp đến mê hoặc.

Theo nhà nghiên cứu Đỗ Xuân Cẩm, cây ngô đồng Huế thuộc chi Firmiana, là một thứ biến chủng (Variaty) của loài ngô đồng, có điểm nổi bật là hoa đực tạo thành chùm hoa hơi khác, toàn bộ trục hoa tự và đài hoa đều được phủ đầy lông màu tím. Do vậy khi hoa nở rộ, cả cây nhuộm một màu hồng tím giống cây anh đào, trông rất đẹp. Ở những cây đã thành thục sinh học, hoa nở rộ sau khi cây đã rụng lá toàn phần, do vậy toàn cây chỉ có hoa. Khác hẳn cây ngô đồng vẫn mọc ở phía bắc Việt Nam và miền nam Trung Quốc, có hoa vàng và trắng vàng.

Lá ngô đồng có hình trái tim hay giọt lệ - những trái tim biết bay, những giọt lệ xoay xoay trong buổi chiều đầy gió khiến ai bắt gặp đều không khỏi thấy lòng bâng khuâng. Lá vàng mấy tháng liền rồi rụng hẳn vào cuối mùa đông. Sang xuân cây mới nở hoa, từ xa nhìn lại là cả một vòm sáng thanh tao giữa đất trời, như làn mây tím trùm lên thành phố. Những buổi sáng ban mai khi sương còn ướt lá, hoa ngô đồng càng thêm huyền ảo, lung linh.

Ngô Đồng thực sự lộng lẫy và sang trọng vào thời kỳ đơm hoa . Lúc đó, Ngô Đồng trút hết lá rồi phô kết những chùm hoa nho nhỏ, dày đặc trên cành, từ màu tím nhạt rồi dần ửng hoa cà. Từ xa, đứng ngắm thấy cả một vòm hoa làm sáng đẹp không gian. Cũng chính vì vậy nên nếu Ngô đồng trồng riêng trên một con đường thì tuy sẽ rất đẹp lúc ra hoa nhưng sẽ không đủ bóng để che mát cho người ở xứ sở nắng nóng này. Sẽ đẹp hơn nếu Ngô đồng được trồng xen kẽ, tô điểm các chùa chiền, các cung điện trong thành nội, những công viên trong thành phố.

(Nguồn: Trích trong bài viết Mùa hoa ngô đồng ở Huế của Nguyễn Văn Liêm-Đại Dương do anh LVH gửi đến qua email. Xin cám ơn anh LVH)

 Thế là hôm nay chúng ta đã được mở mang kiến thức về những điều hay lạ của mùa Thu, đặc biệt là cây Ngô đồng. Bạn có vui không?  Quý vị thức giả nào biết thêm về cây ngô đồng xin vui lòng chỉ giáo thêm cho người viết. Xin đa tạ.

 Chúc các bạn một ngày vui, nhiều sức khoẻ và mọi sự an lành đến với các bạn nhé.

Người giữ vườn Một Cõi Thiền Nhàn

Sương Lam

(Tài liệu và hình ảnh sưu tầm trên mạng lưới internet, qua điện thư bạn gửi-ORTB500-11-18-2011)